Phần lớn những mối kinh doanh nhỏ thường lụi tàn chỉ sau vài năm do rất nhiều nguyên nhân khách quan cũng như chủ quan. Thất bại là điều không ai trong kinh doanh muốn gặp phải nhưng có rất nhiều sai lầm nếu không khắc phục ngay có thể dẫn đến thất bại. Nhận ra những lỗi này bạn còn có thể nâng cao khả năng thành công cũng như doanh thu của mình. Sau đây là những sai lầm kinh doanh thường gặp nhất mà những người kinh doanh hay gặp:
1. Khởi nghiệp kinh doanh với món nợ lớn
Rất nhiều chủ doanh nghiệp nhỏ vay mượn rất nhiều tiền để làm vốn từ ngân hàng, người quen, bạn bè… để bắt đầu kinh doanh. Và điều này có ảnh hưởng rất lớn tới tâm lý của họ, họ phải chịu áp lực về tiền bạc để trả nợ và muốn kinh doanh thu lời ngay lập tức. Tuy nhiên “dục tốc bất đạt” bởi bạn không những cần nhiều yếu tố về chuyên môn mà còn phải có chút duyên với kinh doanh để thành công.
Việc vay nợ một số tiền quá lớn ngay từ thời điểm ban đầu khiến bạn phải mạo hiểm và gánh vách nặng hơn rất nhiều. Những người kinh doanh thông thái phải biết làm sao để cân bằng giữa số nợ và thu nhập. Vậy để bắt đầu kinh doanh một cách hiệu quả và nhẹ nhõm hơn, bạn nên dùng tiền tiết kiệm của mình làm vốn và không nên vay tiền quá nhiều.
Knh doanh riêng đòi hỏi bạn phải có đủ vốn. Bạn hãy chuẩn bị sẵn tinh thần rằng có thể mình sẽ tiêu tốn, thật chí mất trắng. Vì thế, đừng tự tạo cho mình áp lực về tài chính, hãy kinh doanh ít vốn thông minh bằng cách thử kinh doanh trực tuyến chẳng hạn!
2. Mong chờ sẽ thu lợi nhuận ngay lập tức
Phần lớn các cửa hàng nhỏ sẽ không thu lại lợi nhuận ngay. Vì vốn quá ít nên lợi nhuận phải dùng để xoay vòng vốn ngay. Nhiều người không thu lợi nhuận từ kinh doanh trong vòng mấy tháng đầu. Vì vậy, khi mới bắt tay vào làm ăn, bạn không nên mong chờ nó sẽ làm bạn giàu sụ ngay phút chốc. Hãy chuẩn bị tâm lý một cách vững vàng để khi chưa thấy lợi nhuận đâu, bạn sẽ không nản lòng và dừng lại ngay lập tức.
3. Tiêu quá nhiều tiền ở thời điểm đầu
Nhiều người chủ cửa hàng tiêu quá nhiều tiền để thiết kế cửa hàng, mua thiết bị và nội thất… Tuy đó là những khoản đầu tư cần thiết ban đầu. Nhưng nếu bạn tiêu quá nhiều tiền, bạn cũng sẽ mất nhiều tiền hơn khi kinh doanh đổ bể. Vậy hãy đầu tư cơ sở vật chất từ từ và tiết kiệm, nâng cấp chúng lên sau khi kinh doanh bắt đầu có lợi nhuận.
4. Không có kế hoạch kinh doanh
Kế hoạch kinh doanh là quan trọng và cần thiết trong mọi công việc kinh doanh. Mọi doanh nghiệp đều có những yếu tố, tiềm năng cũng như các công việc phải và cần được tính toán chi tiết tỉ mỉ trong kế hoạch kinh doanh. Trong nền kinh tế khó khăn như hiện nay, một kế hoạch kinh doanh rõ ràng về sản phẩm hay dịch vụ, chiến lược đánh giá khách hàng, lên giá thành, chiến dịch quảng bá... trở nên quan trọng hơn bao giờ hết..
Thiếu đi kế hoạch cũng đồng nghĩa với việc bạn không nghiên cứu tỉ mỉ về thị trường, địa điểm cũng như khách hàng trước khi bắt tay vào làm ăn. Bởi điều cơ bản nhất trong kinh doanh là phải tóm lược được vốn đang có, những thử thách có thể gặp phải, hướng phát triển của doanh nghiệp trong tương lai…trong kế hoạch kinh doanh. Kế hoạch không chỉ giúp bạn biết rõ hơn mình đã, đang và sẽ làm gì mà còn xem bạn đã làm được bao nhiêu, giúp bạn phát triển và mở rộng trong tương lai dễ dàng hơn.
5. Lựa chọn nhà đầu tư không phù hợp
Có những nhà đầu tư gọi là Nhà đầu tư cá mập, chỉ có mục tiêu thâu tóm chứ không có mục tiêu đồng hành. Họ đến để tiếm quyền và với mục tiêu kiếm lời ngắn hạn từ việc kiểm soát công ty và bán công ty chứ không hướng tới dài hạn.
Nhiều nhà đầu tư tài chính nhắm đến mục tiêu này. Vì thế, thứ tự ưu tiên lựa chọn nhà đầu nên là Đối tác cùng ngành => Quỹ đầu tư cùng ngành => Quỹ đầu tư tài chính.
Trong các thương vụ tư vấn của mình, tôi biết có những doanh nghiệp Việt nhận đầu tư với số tiền lên đến đơn vị 2 con số triệu đô, nhưng đồng thời cũng nhận về sản phẩm mới từ đối tác, công nghệ mới từ đối tác, hỗ trợ quản trị, chuyên gia từ đối tác để phát triển thị trường Việt Nam. Đó sẽ là mục tiêu hướng tới.
Trong khi đó, bản chất của quỹ đầu tư tài chính là họ sẽ có thời hạn đầu tư và áp lực thoái vốn từ chính cổ đông của quỹ, nên họ đến với bạn ngắn hạn hơn nhiều.
6. Không cẩn trọng trong đàm phán điều khoản nhận đầu tư
Đây chính là điểm mấu chốt trong thương vụ thất bại của The KAfe. Nhận tiền đầu tư sẽ kèm theo hàng loạt các điều kiện của nhà đầu tư, nhất là họ sẽ đưa ra yêu cầu kiểm soát hoàn toàn về tài chính. Trong khi đó, các founders lại thường không giỏi về vấn đề này.
Nhà đầu tư sẽ áp đặt các chỉ tiêu mang tính thâu tóm, và nếu founders không đạt được chỉ tiêu, thì họ sẽ nâng tỷ lệ sở hữu và thâu tóm công ty. Các start-up thường không xây dựng cho mình chiến lược tài chính chủ động ngay từ đầu, nên khi khát tiền, họ sẽ chấp nhận một cách mù quáng mọi yêu cầu của nhà đầu tư.
Ngoài ra, họ cũng sẽ thường quên đàm phán một gói Incentive (lợi tức, gồm cả lương và thưởng) cho các founders. Gói Incentive là bình thường trong mọi thương vụ, nhưng các nhà đầu tư thường hay lờ đi, còn start-up thì không biết mà đàm phán.
7. Không xây dựng cơ chế quản trị công ty quy chuẩn
Không nhiều start-up hiểu thế nào là quản trị công ty. Cơ chế quản trị công ty không ổn sẽ gây ra mâu thuẫn giữa người điều hành với nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư tài chính thuần tuý.
Khi xảy ra mẫu thuẫn, các cơ chế không rõ ràng đã khiến mâu thuẫn trầm trọng hơn. Và như trường hợp The KAfe, người sáng lập Đào Chi Anh đã phải rời khỏi công ty chỉ trong thời gian ngắn ngay sau khi nhận vốn, khiến công ty sụp đổ.
The KAfe tại 34 Lê Lợi đã đóng cửa được khoảng 3-4 tháng. Ảnh: Thế Trần (CafeBiz)
8. Không xây dựng được kế hoạch kinh doanh khả thi sau gọi vốn
Kế hoạch kinh doanh nửa vời là vấn đề. Khi chỉ có một mình làm chủ, bạn có thể làm bất kỳ thứ gì bạn muốn. Nhưng khi có nhiều hơn các “ông chủ” bạn cần phải đảm bảo lợi ích của tất cả.
Khi đó, một kế hoạch kinh doanh chi tiết và khả thi và từ đó các bên bám vào đó mà thực hiện sẽ giúp đáp ứng được lợi ích, hoặc ít nhất lấy đó làm căn cứ “đồng cam cộng khổ”. Ngược lại, thì mâu thuẫn sẽ ra tăng. Nhất là founder nào có tư tưởng “tự dưng có tiền” mà giảm nhiệt huyết công việc. Nhà đầu tư cảm thấy lợi ích của họ bị ảnh hưởng, và họ sẽ hành động. Lúc này cơ chế quản trị không tốt sẽ dẫn tới ngõ cụt cho các bên.
9. Thiếu khả năng thực hiện kế hoạch kinh doanh
Nhiều founders sau khi nhận vốn thì hơi vĩ cuồng về khả năng của mình. Họ luyên thuyên về nào là thương hiệu, nào là ý tưởng lớn mà quên mất một điều rằng thương hiệu hay ý tưởng lớn thành công thì đều từ vận hành tốt hàng ngày mà ra. Công ty phải được thiết kế và vận hành tinh gọn. Nếu không thì quy mô bắt đầu lớn do “vừa nhận được tiền”, mọi thứ tự dưng trở lên hỗn loạn, chi phí phát sinh khổng lồ, hiệu quả ngày càng giảm.
Làm thương hiệu chẳng qua là làm vận hành thật tốt, từ đó thương hiệu sẽ đến. Còn cứ trên mây trên gió thì thất bại sẽ đến.
10. Không quản lý tài chính và dòng tiền tốt
Ngày xưa, thời còn làm một mình hoặc hai ba mình, tiền bao nhiêu thì cứ chui vào tài khoản rồi lấy ra chi tiêu, đầu tư và chia nhau. Giờ đây, mọi thứ cần phải chuẩn chỉnh, thế là các founders không biết xoay sở thế nào.
Bên cạnh đó, lại còn vấn đề về thuế: Trước đây bán F&B, toàn khách lẻ nên khai thuế thấp. Giờ đây, phải khai đủ doanh thu, chi phí thuế tăng vọt lên. Founders thấy thu được bao nhiêu thì chi hết bấy nhiêu, chưa thấy lợi ích đâu, chỉ thấy quy mô to thì việc nhiều và hiệu quả thấp. Dòng tiền tự dưng chạy hỗn loạn, không biết đằng nào mà lần.
Không những vậy, có founders thậm chí không đọc được báo cáo tài chính và báo cáo hoạt động. Sau khi quy mô to, thiếu tiền do hiệu quả xuống thấp, founders lại tính đến chuyện gọi vốn lần tiếp theo. Lúc này, lợi ích của nhà đầu tư sẽ bị ảnh hưởng dẫn tới xảy ra mâu thuẫn. Vì thế, startup cần một chiến lược tài chính tốt và thực thi chiến lược tài chính một cách hiệu quả.
